Biến chứng của bệnh sỏi túi mật
Published by Phòng khám đa khoa,
1. Túi mật là gì?
Túi mật là một cơ quan tương tự như một quả lê nhỏ nằm sau gan tại phía bên phải của bụng. Những chức năng của túi mật là để lưu trữ và tống xuất mật, một chất lỏng được sản xuất bởi gan và cho tiêu hóa chất béo trong thực phẩm mà bạn ăn. Mật được tạo thành từ nhiều chất, bao gồm cả bilirubin và cholesterol.
Túi mật được kết nối với gan và ruột bằng những ống dẫn, bao gồm ống gan, ống túi mật và ống mật chủ. Khi bạn ăn, túi mật co bóp đẩy mật qua ống mật chủ vào ruột cho tiêu hóa thức ăn, nhất là là những thức ăn béo.
Sỏi túi mật - tác nhân, biểu hiện và cách chữa
Sỏi túi mật: khi nào nên phẫu thuật?
Sỏi túi mật và biện pháp xử trí
2. Sỏi túi mật là gì?
Sỏi túi mật thực tế không phải là viên sỏi (đá) mà là một thể rắn được hình thành trong túi mật bởi tình trạng quá bão hòa của 1 trong 3 thành phần của dịch mật là cholesterol, sắc túi mật và muối canxi. Bạn thậm chí không biết mình có sỏi túi mật cho tới khi nó nghẹt tại ống túi mật, gây đau và cần được điều trị ngay tức thì.
3. Biểu hiện của sỏi túi mật là gì?
Trong rất nhiều lần trường hợp, người có sỏi túi mật không có triệu chứng gì được gọi là "sỏi im lặng." Nguy cơ xuất hiện triệu chứng sẽ tăng 1-2% mỗi năm.
Dấu hiệu chính của sỏi mật là đau, có thể cải thiện từ vài ba phút tới vài giờ. Đau có thể tiếp diễn khi sỏi mật di chuyển từ túi mật vào một ống (ống túi mật, ống gan và ống mật chủ).
Cơn đau có thể khu trú ở phần trên đây của bụng (thượng vị hay dưới sườn phải) lan ra dưới vùng thắt lưng, lan lên giữa xương bả vai hoặc dưới vai phải. Đau khu vực thượng vị dưới bữa ăn no, ăn béo đôi khi được chẩn đoán lầm là viêm dạ dày.
Các dấu hiệu không giống của sỏi mật bao gồm: đổ mồ hôi, nôn, sốt, vàng da
4. Sỏi mật hình thành như thế nào?
Sỏi mật có thể tiếp diễn khi:
Mật của bạn chứa quá nhiều lần cholesterol. Thông luôn, mật của bạn có đủ chất để hòa tan cholesterol bài tiết do gan. Nhưng nếu gan bài tiết cholesterol nhiều hơn mật có thể hòa tan, các cholesterol dư thừa có thể hình thành các tinh thể và cuối cùng thành sỏi.
Mật của bạn chứa quá nhiều lần bilirubin. Bilirubin là một chất được sản xuất ngay khi hồng cầu trong cơ thể của bạn bị phá vỡ. Một vài căn bệnh thực hiện gan tạo quá nhiều bilirubin như xơ gan, nhiễm trùng đường mật và một số căn bệnh lý về máu. Bilirubin dư thừa góp phần hình thành sỏi mật.
Chức năng tống xuất mật của túi mật bất hay. Nếu túi mật của bạn không tống xuất hoàn toàn hay thường xuyên, mật có thể trở cần quá cô đặc góp phần vào việc hình thành sỏi mật (nhịn đói hoặc nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch kéo dài).
5. Những loại sỏi mật?
Các loại sỏi mật có thể hình thành trong túi mật bao gồm:
Sỏi cholesterol, thường bắt gặp màu vàng, được cấu tạo chủ yếu từ cholesterol không tan, nhưng có thể chứa những thành phần không giống.
Sỏi sắc tố mật có màu nâu hay đen hình thành khi mật của bạn chứa quá nhiều bilirubin. Sỏi sắc tố đen là biến chứng của tình trạng tán huyết mạn và chỉ hiện diện ở túi mật. Sỏi sắc tố nâu mối liên quan đến nhiễm trùng dịch mật và thường hiện diện trong cả túi mật và đường mật.
Sỏi hỗn hợp.
Ở các âu mỹ, phần lớn sỏi túi mật là sỏi cholesterol (70-80%), tuy nhiên sỏi cholesterol đơn thuần chỉ chiếm 10%. Tại việt nam, tỉ lệ sỏi cholesterol, sắc tố nâu và sỏi hỗn hợp tương đương nhau .
6. Ai có nguy cơ sỏi mật?
Những yếu tố dưới đây thực hiện tăng nguy cơ biến chuyển sỏi mật:
Nữ giới
Trên 40 độ tuổi
Có tiền sử gia đình mắc phải sỏi mật
Thừa cân hay béo phì
Đang mang bầu
Sụt cân quá mức trong một thời gian ngắn
Có bệnh tiểu đường
Bệnh crohn
Chế độ ăn uống có nhiều lần chất béo, cholesterol và ít chất xơ
Những người dùng thuốc giảm cholesterol
Dùng thuốc có chứa estrogen như thuốc chữa hormon
Bệnh nhân mỹ gốc ấn độ và gốc mexico
7. Các biến chứng của sỏi mật là gì?
Các hậu quả của sỏi mật có thể bao gồm:
Viêm nhiễm túi mật: một viên sỏi kẹt ở cổ túi mật có thể gây nhiễm trùng túi mật. Viêm túi mật có thể gây đau và sốt.
Tắc ống mật chủ: sỏi túi mật rớt xuống ống mật chủ làm theo tắc các ống dẫn mật và cản trở dòng chảy của mật từ gan hay túi mật đến ruột gây ra vàng da và nhiễm trùng đường mật.
Tắc nghẽn của ống tụy: dịch tụy hỗ trợ trong giai đoạn tiêu hóa, chảy qua những ống tụy. Sỏi mật có thể gây ra tắc nghẽn trong những ống tụy dẫn đến viêm tụy. Nhiễm trùng tụy gây đau bụng dữ dội, luôn và hay đòi hỏi phải nhập viện.
Ung thư túi mật: người có tiền sử sỏi túi mật có nguy cơ cao mắc phải ung thư túi mật. Nhưng ung thư túi mật là rất hiếm, vì thế mặc dù nguy cơ ung thư tăng cao, xác suất ung thư túi mật vẫn còn rất thấp.
Tắc ruột bởi sỏi mật: sỏi túi mật làm cho túi mật viêm nhiễm mạn tính và dính vào tá tràng. Lâu ngày, sỏi ăn mòn thành túi mật và tá tràng gây dò túi mật-tá tràng. Sỏi theo đường dò rớt vào lòng tá tràng xuống ruột non và mắc kẹt ở đoạn cuối hồi tràng, nơi có đường kính nhỏ nhất.